کشت هیدروپونیک؛ کشت بدون خاک با استفاده از پشم سنگ

پشم سنگ جزو مواد پرکاربرد در صنایع مختلف است. افراد زیادی پشم سنگ را به عنوان عایق حرارتی می‌شناسند اما این محصول در کشاورزی نیز کاربرد دارد. کشت هیدروپونیک مبتنی بر رشد گیاهان در پشم سنگ کشاورزی است. قابلیت‌های متنوع و کاربردی این ماده باعث شده تا در سال‌های گذشته کشت با پشم سنگ گسترش پیدا کند.

پشم سنگ کشاورزی چگونه تولید می‌شود؟

در سال‌های اخیر تولید پشم سنگ کشاورزی افزایش یافته است. کشت گیاهان در بسیاری از محیط‌ها با خاک‌ عادی یا غنی شده میسر نیست. این محصول به خوبی می‌تواند جایگزین مناسبی برای خاک در محیط‌های مختلف باشد.

پشم سنگ در ابتدا به عنوان عایق حرارتی تولید شد اما امروزه انواع مختلف آن برای کشاورزی نیز تولید می‌شود. ماده اصلی تشکیل دهنده پشم سنگ از ذوب شدن سنگ‌ها آذرین در کوره‌ها تحت حرارت ۱۵۰۰ درجه‌ای تولید می‌شود. سپس مواد مذاب به وسیله تکنیک‌هایی مثل گریز از مرکز سرد شده و به الیاف تبدیل می‌شود. در نتیجه پشم سنگ تولید شده یک محصول معدنی و طبیعی محسوب می‌شود.

با استفاده از رزین و روغن امکان فرم دهی و تبدیل پشم سنگ به شکل‌های دلخواه وجود دارد. در نهایت محصولی تولید می‌شود که بستر مناسبی برای رشد گیاهان و کشت هیدروپونیک خواهد بود. پشم سنگ کشاورزی نیازی به آبیاری یا اضافه کردن خاک ندارد و به خوبی می‌تواند میزبان گیاهان خانگی یا گلخانه‌ای باشد.

کشت هیدروپونیک به کمک پشم سنگ کشاورزی

کشت هیدروپونیک روشی است که در آن از خاک و سم استفاده نمی‌شود و نیاز به آب به حداقل خواهد رسید. در این روش از مواد مختلفی برای مهیاسازی بستر رشد گیاهان استفاده می‌شود که پشم سنگ یکی از آن‌ها است. کشت هیدروپونیک به وسیله پشم سنگ یک روش ساده و سریع برای نگهداری و رشد گیاهان آپارتمانی و خانگی به حساب می‌آید. این روش در ۵ مرحله انجام می‌شود.

مرحله اول: تهیه پشم سنگ کشاورزی

ابتدای باید پشم سنگ مناسب را خریداری کنید. معمولا پشم سنگ کشاورزی در بسته‌ بندی‌های بهداشتی در فروشگاه‌های اقلام کشاورزی عرضه می‌شود. دقت داشته باشید که بسته بندی محصول خریداری شده ضامن مرغوبیت و کیفیت آن خواهد بود.

مرحله دوم: تنظیم سطح PH پشم سنگ کشاورزی

پشم سنگ کشاورزی توسط کارگاه‌ها و کارخانه‌‌های مختلفی تولید می‌شود. در نتیجه هر برندی دستورالعمل‌های خاصی برای آماده سازی پشم سنگ جهت شروع کشت هیدروپونیک دارد. PH آب باید با استفاده از آب لیمو به مقدار مناسبی برسد. طبق توصیه کارشناسان کشاورزی این عدد باید ۵.۵ باشد. ابزارهای مختلفی برای تعیین مقدار PH مواد وجود دارد که در فروشگاه‌های اقلام کشاورزی نیز عرضه می‌شوند.

پشم سنگ کشاورزی باید در آب قرار داده شود و تا زمانی که تمام الیاف خیس نشده‌اند نباید آن را از آب جدا کرد. نباید پشم سنگ کشاورزی را با دست فشرده یا نیروی اضافه به آن وارد کرد. این عمل باعث تغییر PH پشم سنگ خواهد شد. قلیایی یا بازی شدن پشم سنگ منجر به ضعیف شدن ریشه گیاهان پس از کاشت بذر می‌شود.

مرحله سوم: کاشتن بذرها

پشم سنگ کشاورزی به صورت مکعب‌های هم‌اندازه تولید می‌شود. پس از تنظیم PH باید بذرها به طور مناسب در میان الیاف پشم سنگ کشاورزی قرار بگیرند. تعداد بذرهای کاشته شده در هر مکعب دلخواه است اما باید به خصوصیات رشد گیاه و اندازه آن پس از رشد دقت کرد. در این مورد بهتر است با فروشنده پشم سنگ کشاورزی یا فروشندگان بذر مشورت کنید و پیرامون فاصله مناسب دانه‌های گیاه مورد نظر تحقیقات کاملی انجام دهید.

مرحله چهارم: اضافه کردن محلول‌های طبیعی

در این مرحله از کشت با پشم سنگ باید محلول‌های غذایی رقیقی را به بستر رشد گیاهان اضافه کنید. اضافه کردن محلول‌ها به پشم سنگ کشاورزی در مراحل ابتدایی چندان ضروری نیست. در روزهای ابتدایی باید دقت داشت تا از آبیاری زیاد یا اضافه کردن محلول‌های مغذی قوی خودداری شود.

مقدار محلول اضافه شده در تمام مراحل نباید بیش از حد مجاز باشد؛ زیرا ممکن است باعث از بین رفتن ریشه و نابودی گیاه شود. میزان محلول مناسب با توجه به نوع بذر، تعداد بذرها در مکعب و مرحله رشد گیاه متفاوت خواهد بود.

مرحله پنجم: پیوند زدن و کاشت مجدد

زمانی که ریشه عمودی در انتهای مکعب پشم سنگ مشاهده شود می‌تواند بازه زمانی مناسبی برای انجام عملیات پیوند گیاهان باشد. در این زمان گیاه باید از مکعب خارج و به محیطی جدید منتقل شود. اگر بخواهید گیاه را به مکعب جدید انتقال دهید ممکن است آب ریشه خشک یا توسط محیط جدید جذب شود. بدین ترتیب گیاه با خطر نابودی مواجه خواهد شد یا به شدت ضعیف می‌شود. مرحله انتقال از حساسیت زیادی برخوردار است و باید به سرعت و با دقت فراوان انجام شود.

مزایا کشت با پشم سنگ

پشم سنگ تحمل حرارتی بسیار بالایی دارد. به همین علت کشت هیدروپونیک یا کشت با پشم سنگ در محیط‌های صنعتی رایج است چون می‌تواند از انتقال حرارت محیط به بدنه و ریشه گیاه جلوگیری کند. در این محیط‌ها خاک نمی‌تواند پایداری خود را حفظ کند و گرمای محیط را به ریشه گیاه می‌رساند. در نهایت گیاه قادر به جذب مواد مغذی و آب نخواهد بود و خیلی زود خشک می‌شود.
پشم سنگ کشاورزی با محیط سازگار است و یک عایق معدنی (Mineral wool) و طبیعی محسوب می‌شود. به همین دلیل گازهای سمی یا مواد آلاینده تولید نمی‌کند و در تماس با پوست دست حساسیت یا زخمی ایجاد نخواهد کرد.

پشم سنگ کشاورزی به خوبی رطوبت را جذب می‌کند. گرچه این ویژگی برای عایق‌های پشم سنگ یک عیب محسوب می‌شود اما برای کاربردهای کشاورزی مزیتی مهم تلقی می‌شود؛ زیرا می‌تواند مواد غذایی و رطوبت لازم را برای رشد گیاهان در طولانی مدت فراهم کند. در کشت با پشم سنگ ریشه گیاهان راحت‌تر می‌توانند مواد مغذی و رطوبت را نسبت به بسترهای خاکی، آبی و پیت جذب کنند.

خرید پشم سنگ کشاورزی

پشم سنگ کشاورزی برندهای متفاوتی دارد که معمولا محصولات خود را در بسته‌های ۷٫۵×۱۵×۱۰۰ سانتی‌متر، ۷٫۵×۲۰×۹۰ سانتی‌متر، ۷٫۵×۲۰×۱۰۰ سانتی‌متر یا ۷٫۵× ۳۰×۹۰ سانتی‌متر به بازار عرضه می‌کنند. این محصول پس از طی فرایندهای مختلف تولید می‌شود و کیفیت برندها متفاوت خواهد بود. علاوه بر ابعاد و کیفیت، تراکم الیاف نیز جزو مواردی است که باید در زمان خرید به آن توجه کرد.

جمع‌بندی

کشت هیدروپونیک یک روش مناسب برای نگهداری از گیاهان در آپارتمان‌ها، گلخانه‌ها و محیط‌هایی با شرایط خاص است. امروزه بسیاری از افراد از پشم سنگ کشاورزی برای رشد گیاهان خانگی خود استفاده می‌کنند و گلخانه‌ها برای پرورش بذر گل‌ها و گیاهان زینتی از روش کشت با پشم سنگ بهره می‌گیرند.

این ماده پرکاربرد قابلیت‌های بیشتری نسبت به سایر بسترهای طبیعی و مصنوعی دارد. این قابلیت‌ها باعث رشد بهتر و سریع‌تر گیاه می‌شود و همچنین خطر نابودی ریشه را کاهش می‌دهد. احتمالا در آینده‌ای نه چندان دور، ظرف‌هایی پر شده با پشم سنگ جایگزین گلدان‌هایی مملو از خاک در آپارتمان‌ها و گلخانه‌ها خواهد شد.